Atopowe zapalenie skóry — przyczyny, objawy i leczenie
Atopowe zapalenie skóry — przyczyny, objawy i leczenie
Jak podaje Medycyna Praktyczna „atopowe zapalenie skóry (AZS) jest chorobą spotykaną przede wszystkim u małych dzieci. W 85% przypadków pojawia się przed ukończeniem 5. roku życia. Choruje 5-20% dzieci i jedynie 1-3% dorosłych”. Na AZS nieco częściej zapadają dziewczynki niż chłopcy. Choroba częściej występuje w miastach oraz krajach wysokorozwiniętych.
O przyczyny AZS oraz metody leczenia pytamy naszego specjalistę alergologa lek. Agnieszkę Byrczek–Michalską
Jakie są objawy atopowego zapalenia skóry?
AZS jest przewlekłą zapalną chorobą skóry o charakterze nawrotowym. Choroba rozpoczyna się zwykle we wczesnym dzieciństwie, nawet w okresie niemowlęcym, co może powodować rozdrażnienie, czy płaczliwość dziecka, a nawet wybudzanie się w nocy.
Zdarza się, że w pierwszej fazie choroby, skóra u niemowląt jest przesuszona i podrażniona jedynie w zgięciach stawowych, co łatwo przeoczyć lub zinterpretować jako efekt przegrzania, czy odparzenia. Dlatego tak ważne jest zgłaszanie wszelkich nietypowych reakcji niemowlęcia podczas kontroli pediatrycznej.
Skóra atopowa u starszych dzieci i dorosłych jest na ogół sucha, swędząca, o dużej wrażliwości na czynniki zewnętrzne. W miarę trwania choroby skóra staje się miejscami pogrubiała, ze wzmożonym rysunkiem linii skóry oraz łuszczy się. W fazie ostrej występują ogniska rumieniowe z grudkami, pęcherzykami i nadżerkami.
Jakie są przyczyny atopowego zapalenia skóry?
Choroba ma podłoże genetyczne, co jest związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu immunologicznego i wadliwą budową naskórka.
Do czynników zaostrzających AZS należą: stres, skrajne temperatury powietrza — upały i mrozy, gorące kąpiele, detergenty, alergeny powietrznopochodne oraz pokarmowe, niewłaściwa pielęgnacja skóry, zakażenia, zanieczyszczanie środowiska i drażniące tkaniny.
Jakie są sposoby leczenia AZS?
Terapia jest trudna z uwagi na przewlekły charakter i złożoną patogenezę. Dobranie metody leczenia zależy od stanu nasilenia choroby, rozległości zmian skórnych, innych dolegliwości zgłaszanych w wywiadzie lekarskim oraz towarzyszących chorób atopowych. Podstawą jest codzienna pielęgnacja skóry emolientami — mycie i regularne natłuszczanie — niekiedy kilka razu dziennie.
W okresie zaostrzeń stosowane są miejscowe preparaty glikortykosteroidowe, miejscowe leki immunomodulujące, a w razie nadkażeń bakteryjnych — antybiotyki.
Jedną z form terapii AZS, u osób powyżej 5 roku życia z potwierdzoną alergią, zwłaszcza na alergeny roztoczy kurzu domowego może być także odczulanie, czyli immunoterapia swoista.
Co można robić, aby zapobiegać nawrotom AZS?
W okresach remisji z pewnością trzeba kontynuować pielęgnację skóry zgodnie z zaleceniami lekarza, czyli mimo poprawy, stosować dalej preparaty z grupy emolientów do mycia i natłuszczania. To jest najważniejsze działanie profilaktyczne. Skóra atopowa wymaga natłuszczania nawet kilka razy dziennie.
Powinno też nosić się przewiewne, dopasowane do pogody ubrania z naturalnych materiałów, aby redukować ryzyko nadmiernego pocenia się, ponieważ pocenie się skóry sprzyja ucieczce z niej wody. Ponadto należy ograniczyć kontakt ze szkodliwymi czynnikami środowiskowymi, zapobiegać infekcjom oraz wyleczyć wszelkie ogniska zapalne w organizmie np. próchnicę czy ropne migdałki.
W AZS pomocne może też być dbanie o właściwą dietę, czyli unikanie konkretnych, istotnych klinicznie dla danej osoby alergenów pokarmowych, wysokoprzetworzonej żywności, konserwantów, sztucznych barwników oraz dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu, również jesienią i zimą!
I ostatnia rzecz o której warto pamiętać, nadmierny i przewlekły stres może zaostrzać dolegliwości. Dlatego warto uczyć się technik relaksacyjnych i być aktywnym fizycznie co sprzyja łagodzeniu napięcia.
Czy możliwe jest wyleczenie AZS?
W związku z tym, że przyczyną są wrodzone nieprawidłowości skóry, jest to choroba trwająca wiele lat, a niekiedy całe życie o różnym nasileniu.
U około 40% dzieci może ustąpić z wiekiem. U pozostałych chorych zdarzają się nawroty w wieku dorosłym. Możliwe są także długie okresy bez typowych dolegliwości.
Rozmawiała: Eunika Bogucka
Foto: Karolina Moskała