Słuchaj swojego serca (cz. 1)

- Dlaczego mam zatem słuchać serca?
- Bo nie uciszysz go nigdy. I nawet gdybyś udawał, że nie słyszysz, o czym mówi, nadal będzie biło w twojej piersi i nie przestanie powtarzać tego, co myśli o życiu i o świecie.
Paulo Coelho, Alchemik

Słuchaj swojego serca

Serce według Ajurwedy (jednego z najstarszych systemów leczenia naturalnego i terapii uznanych przez WHO) umieszczone jest w centralnym punkcie układu energetycznego człowieka. Według tej filozofii serce jest łącznikiem między naszym ciałem i psychiką. Obserwacje starożytnych hinduskich lekarzy, zostały potwierdzone przez współczesną medycynę i nikt nie kwestionuje już, że wiele chorób ma swoje źródła w psychice człowieka. Za rozwój dolegliwości odpowiedzialne są nie tylko wirusy, bakterie, grzyby czy „złe geny”, ale również przewlekły stres, napięcia emocjonalne oraz brak umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

Można znaleźć wiele trafnych zdań na ten temat, np. „Choroby serca są dolegliwościami, które sprowadzamy sami na siebie. Nie przychodzą z zewnątrz.” – dr Preeti Agrawal

Jak zachować się kiedy podejrzewamy chorobę serca?

Choroby serca możemy podejrzewać gdy pojawiają się różnorodne objawy i dolegliwości ze strony układu krążenia. Mogą być one wynikiem zaburzeń pracy samego serca jak i zmian w naczyniach – zwłaszcza tętnicach wieńcowych (doprowadzających krew do mięśnia sercowego). Większość dolegliwości występuje od momentu gdy w tętnicach rozwiną się duże zmiany miażdżycowe (blaszki miażdżycowe). Postępująca miażdżyca tętnic pogarsza krążenie krwi i sprawia, że serce powoli słabnie, początkowo może jednak nie dawać żadnych sygnałów ostrzegawczych (np. bóle, duszność, kołatania serca należy traktować jako takie sygnały).

Gdy zwężenia tętnic wieńcowych postępują nadal i staną się krytycznymi (zwężenie światła przekraczające 70-80%) w trakcie wysiłku fizycznego lub stresu mogą pojawiać się bóle w klatce piersiowej, ustępujące w ciągu paru minut w trakcie odpoczynku lub po Nitroglicerynie. Jeśli ból mimo wszystko przedłuża się i nie pomagają np. kolejne procje Nitrogliceryny, nie należy czekać dłużej niż kwadrans. Zwłaszcza gdy dotyczy to osoby po 40 roku życia, a szczególnie mężczyzny!

Gdy ból utrzymuje się powyżej pół godziny lub nawraca po zakończeniu działania Nitrogliceryny (lek działa max. 1-2 h) należy liczyć się z możliwością ostrego zawału serca. W takich sytuacjach konieczna jest natychmiastowa pomoc, należy wezwać karetkę pogotowia wyposażoną w aparat EKG. Personel ambulansu, będąc w domu chorego szybko podejmie odpowiednie działanie. Większość pacjentów z bólami w klatce piersiowej trafia od razu do szpitali, które posiadają na swoim terenie pełniące całodobowe dyżury pracownie hemodynamiczne, tzw. catlaby. Najważniejszą kwestią w takiej sytuacji, jest czas liczony od początku bólu! Dlatego nie należy opóźniać wezwania karetki, można też - nie czekając - podać choremu tabletkę rozpuszczalnej lub zwykłej aspiryny.

Jeżeli chory dotrze do pracowni w ciągu 1-2 godzin od początku bólu, w wielu przypadkach można uniknąć rozległego zawału serca, a nawet całkowicie go uniknąć.

Jakie badania powinniśmy wykonywać aby obniżyć ryzyko zawału serca?

O tym jak groźną chorobą jest miażdżyca i jej powikłania (zawał serca, udar mózgu) można się przekonać w letnie dni, widząc na plaży osoby z pionową blizną biegnącą wzdłuż klatki piersiowej. Są to ślady po operacjach wszczepiania tzw. by-passów lub sztucznych zastawek serca.

Innym przykładem poważnych powikłań miażdżycy są osoby walczące z własną niepełnosprawnością po udarach mózgu, zakończonych niedowładem kończyn lub/i zaburzeniami mowy.

Takie obrazy powinny przypominać nam o konieczności wykonywania regularnych i nieinwazyjnych badań takich jak:

• pomiary ciśnienia tętniczego - pozwalające rozpoznać nadciśnienie tętnicze
• badania ekg - umożliwiające rozpoznanie groźnych zwłaszcza dla mózgu zaburzeń rytmu serca (arytmia nazywana migotaniem przedsionków prowadzi często do ciężkich udarów mózgu, niedowładów, a nawet całkowitych porażeń kończyn czy paraliżu kończyn)
• badania USG, np. echo serca, USG brzucha, naczyń - echo serca pozwala dobremu kardiologowi precyzyjnie i szybko ocenić stan serca i rozpoznać chorobę, USG brzucha umożliwia ocenę narządów miąższowych w jamie brzusznej, wczesne rozpoznanie i leczenie różnych schorzeń, również nowotworowych! USG naczyniowe służy do obrazowania stanu naczyń, np. tętnic domózgowych (doprowadzających krew do mózgu) i często pozwala pacjentom z zaawansowanymi zmianami miażdżycowymi uniknąć udaru mózgu.

Badania USG są niebolesne i bezpieczne. Trwają zazwyczaj od 10 do 30 minut i można je wielokrotnie powtarzać, jeśli zaistnieje taka potrzeba. Tylko USG brzucha wymaga przygotowania (do badania należy zgłosić się na czczo lub co najmniej 6-7 h od ostatniego posiłku). Badania USG można przeprowadzić niezależnie od wieku i stanu pacjenta. Jeżeli powyższe badania wykażą nieprawidłowości należy skonsultować się z lekarzem specjalistą.

Kto powinien pamiętać o regularnym wykonywaniu kontrolnych badań serca?

Każdy kto ma tzw. czynniki ryzyka chorób serca i układu krążenia, oto najważniejsze z nich:

• palenie papierosów,
• stale wysokie ciśnienie (nadciśnienie tętnicze powyżej 140/90 mm Hg),
• cukrzyca,
• siedzący tryb życia,
• nadwaga i otyłość,
• podwyższony poziom tzw. złego cholesterolu – LDL,
• obniżony poziom tzw. dobrego cholesterolu – HDL,
• przewlekły stres, depresja lub częste kryzysy emocjonalne,
• wiek powyżej 40 lat dla mężczyzn, okres po menopauzie dla kobiet.
• częste występowanie choroby wieńcowej wśród najbliższych (rodzice, rodzeństwo),

Ponadto czynnikami ryzyka dla kobiet są:

• długotrwałe przyjmowanie środków antykoncepcyjnych w połączeniu z paleniem papierosów,
• zabieg usunięcia narządu rodnego wraz z jajnikami przed 45. rokiem życia,

Jeżeli chcesz skontrolować stan swojego serca u specjalistów z wieloletnim doświadczeniem i wykonać badania, skontaktuj się z nami!

Opracowanie: Eunika Bogucka
Konsultacja merytoryczna: lek. Henryk Helon
Zdjęcie: Karolina Moskała
Ostatnia aktualizacja: 18.11.2021

Artykuły powiązane:

• Słuchaj swojego serca (cz.2)
• Kłucie i ból w okolicy serca – jakie są przyczyny, kiedy zgłosić się do lekarza? 
• 7 dobrych rzeczy dla Twojego serca!
• 9 powodów dlaczego ignorujesz zalecenia lekarzy